De opkomende zon geeft voorzichtig kleur aan de horizon op Landgoed Mookerheide. Het is hartje winter en de dag is net aangebroken. De grond van het bos is bedekt met een laagje ijs en erboven hangt een fraai deken van nevel. De geur van het vochtige bladerdek is duidelijk aanwezig, het is bijna te proeven. Het is ijskoud, maar een warmer welkom van de natuur is bijna onmogelijk.
Een vroege ochtendwandeling met natuurbeheerder Bart zorgt voor een moment van stilte en bezinning. Één met de natuur, wanneer de wereld langzaam ontwaakt.
Bart is opgewekt en vriendelijk en loopt al pratend via het bospad naar een groot heideveld dat omringd wordt door een volgroeide bosrand. De eerste zonnestralen door de boomtoppen vervangen het ochtendgloren om vervolgens weer te vervagen in de dauw. Een moment van stilte wordt uiteindelijk doorbroken door Bart. “Deze momenten zijn een cadeau in het leven. Even een genietmomentje. De natuur kan zo mooi zijn.”
Landgoed Mookerheide is voor iedereen in de omgeving een begrip. Het landgoed met het jachtslot is onderdeel van het grotere gebied Mookerheide en kent een bijzondere historie. Naast de culturele geschiedenis, kun je ook goed zien dat de natuur altijd in beweging is geweest. “Als je goed kijkt zie je dat het landschap een glooiing kent. Op Landgoed Mookerheide en in het omringende gebied vind je flinke hoogteverschillen. Deze verschillen zijn ontstaan in de ijstijd, waar stromingen van smeltwater de brede groeves in dit landschap creëerden.”
Enthousiast vertelt Bart over zijn liefde voor mens en natuur. “Zolang ik me kan herinneren, wilde ik boswachter worden. Waarschijnlijk ben ik zo geboren. Ik krijg nooit genoeg van de natuur. Als ik een zeldzame vogel, kikker of kever in ons natuurgebied tegenkom, geeft dat een goed gevoel. De aanwezigheid van meer soorten, betekent dat het goed gaat met de biodiversiteit. Maar het allermooiste op Landgoed Mookerheide is dat je iets voor mensen kunt betekenen. Dat vraagt om empathie. Van gewoon even een praatje of een vraag over de natuur tot een gesprek met een nabestaande; je bouwt echt een band op met mensen.”
De kronkelende bospaden wijzen de weg van de wandeling. De omringende natuur doet bijna vergeten dat je op een natuurbegraafplaats bent. Hier en daar is een houten gedenkteken zichtbaar met een inscriptie. Een natuurlijk gedenkteken van hout dat onderdeel is van de natuur.
“Ondanks de naam van het landgoed vind je hier dus geen uitgestrekte heidelandschappen. Toch was het relatief gezien nog niet zo heel lang geleden dat dit gehele gebied uit glooiend paars heidelandschap bestond. Het bos dat je ziet is ongeveer eind 19e eeuw aangeplant. Er was in die tijd een enorme vraag naar hout van de grove den om de mijnen in Limburg te stutten. Het oorspronkelijke heidelandschap maakte daarom plaats voor productiebossen.”
Natuurmonumenten is sinds 1986 eigenaar van dit gebied. Met de komst van natuurbegraven in 2019 is een natuurbeheerplan opgesteld om de natuur weer in haar oude glorie te herstellen. Reserveer je een eigen plek in de natuur van Landgoed Mookerheide dan draag je hier aan bij. Natuurbegraven Nederland zorgt tot de laatste natuurbegraving voor het beheer van de natuur en haar natuurgraven, daarna neemt Natuurmonumenten het weer over.
Het in oude glorie herstellen van deze natuur staat centraal in het natuurbeheerplan, een plan waar Bart al vanaf de eerste dag bij betrokken is. “Het doel is om de oorspronkelijke boomsoorten weer te laten groeien, je ziet inmiddels al veel jonge bomen die hier oorpsronkelijk al groeiden. In de open velden biedt heischraal grasland ruimte voor kruiden die thuishoren in dit gebied”, licht Bart verder toe.
“We herstellen de natuur, maar richten ons ook op de beleving van de natuur. Bij de herontwikkeling wordt het landgoed weer veel meer landgoed. De specifieke landgoednatuur met de parkbossen, lanen en meerstammige bomen geven dit gebied een heel warm en bijzonder karakter. Typerend voor deze landgoednatuur is de zevenstammige eik en de fraaie kronkelende bospaden.”
Mookerheide bestaat grotendeels uit bos en is verbonden met een groot heidegebied. Daarom zie je ook op de natuurbegraafplaats kleine stukjes heide terug. Ook is het bremgrasland typerend voor de omgeving. Hier groeien soorten als brem, sleedoorn, meidoorn en wilde appel, die vooral in de lente prachtig zijn vanwege hun gele en witte bloesem.
Vogels zoals de buizerd, gaai en boomklever vinden hier hun thuis. Tevens is het een paradijs voor de specht. Die vind je het gehele jaar door, vooral aan het begin van het broedseizoen als de natuur tot leven komt. Daarnaast leeft op Mookerheide de zandhagedis. Het mannetje valt in het voorjaar en de zomer op door zijn felgroene kleur. “Maak je in de vroege ochtend een stille wandeling door het bos of ga je bij schemering geruisloos in het gras zitten, dan is de kans groot dat je een groep reeën spot.”
Inmiddels is de natuur ontwaakt en nadert de ochtendwandeling haar einde. De mooiste plekken op het landgoed? Bart weet direct een aantal favoriete plekken op te noemen: “Waar ik echt van kan genieten is het beeld van een mooi dicht bos met verschillende boomsoorten per vierkante meter en een ondergroei van bosbessen. Dat plaatje is het eindbeeld dat je als natuurbeheerder voor ogen hebt. Tegelijkertijd spreekt de specifieke landgoednatuur met de parkbossen, lanen en meerstammige bomen mij ook aan. Maar mijn favoriete plek is toch wel het oude smeltwaterdal met de beuken. Vooral als er ’s ochtends nevel boven de bosgrond hangt. Echt heel mooi!”
